Ciekawostki o rekinach

W 1553 r. Francuski przyrodnik Pierre Belon opublikował pierwszą analizę porównawczą tych ryb. Oprócz rysunku rekina młota zawierała ona ilustrację z rekinem, którego nazwał Canis carcharias. W tym czasie powszechną praktyką było wybieranie opisowych nazw na podstawie cech fizycznych, a nie klasyfikacji. Potocznie określano rekiny jako „psy morskie” – stąd łacińskie canis, zaś drugi człon nazwy pochodzi od greckiego „carcharos” (ostrzyć), co Belonowi kojarzyło się z zębami rekina. Określenie „morski pas” (morski pies) funkcjonuje zresztą do dziś w języku chorwackim. Słowo „sharke” spopularyzowali żeglarze Sir Johna Hawkinsa, który przywiózł i wystawił pierwszy okaz na widok publiczny w Londynie, w 1569 roku.

Prawdopodobnie angielskie słowo shark pochodzi od niem. schurke – „łotrzyk”. Słowo rekin nie budzi dobrych skojarzeń – rekin finansjery oznacza kogoś kto bez litości wykorzystuje ekonomicznie słabsze jednostki, loan shark czyli lichwiarz to ktoś, kto dochodzi do fortuny na procentach od pożyczek, w niemieckiej tradycji „rekin lądowy” jest oszustem zarabiającym na schodzących na ląd marynarzach.
Już z powodu samej nazwy niełatwo je polubić.

Z tego i z wielu innych, zawinionych przez naturę powodów, stosunki między rekinami a ludźmi nigdy nie układały się poprawnie.

Najrzadziej spotykany na świecie jest, odkryty w 1976 roku rekin zwany megamordą. Jest wielki – ma około 5 metrów długości i przebywa większość czasu w głębinach oceanu, wypływając tylko w nocy i to najwyżej 30 m. od powierzchni wody. Możecie już jednak obejrzeć pierwszy film z megamordą, który wypłynął na płytkie wody:

 

 

Największe jaja produkują rekiny wielorybie – kapsułki mają 30 cm długości. Rekiny wielorybie są żyworodne, potomstwo rodzi się ciele matki, zatem często obserwowane ogromne kapsułki jajowe to po prostu przedwcześnie wydane na świat młode. Rekiny wielorybie odznaczają się też najgrubszą skórą (10 cm) oraz największą masą – do 20 ton!

Najmniejszy rekin to Etmopterus perryi – mierzy maksymalnie 21cm. Ciut większy jest rekin foremkowy, ma tylko 35–50 cm długości, ale za to jest wybitnie żarłoczny i poluje wyjątkowo perfidnie, wsysając się w ciało ofiary i używając ostrych zębów do oderwania kawałka mięsa. Ślady prób ucztowania rekina foremkowego znajdowane są nawet na łodziach podwodnych!

Najszybciej pływa mako – gepard w świecie podwodnym, osiąga prędkość ponad 90 km/h. Jego opływowy korpus pozwala zminimalizować opór wody. Inną przydatną biologiczną adaptacją mako jest zdolność utrzymywania wyższej niż otaczająca woda temperatury ciała, dzięki czemu jest w stanie wydajniej kierować energię do mięśni, aby uzyskać większe prędkości. Ponadto potrafi wyskoczyć na 3 metry ponad powierzchnię wody! Na drugim miejscu plasuje się rekin łososiowy, a dopiero na trzecim żarłacz biały z – imponującą przy tak masywnej budowie ciała prędkością – 60 km/h.

Najdłużej żyje rekin polarny. Ze względu na nieuchwytność i odległe siedliska rekin ten jest bardzo słabo poznany. Zwierzę, pochodzące z zimnych, głębokich wód Północnego Atlantyku, może żyć do co najmniej 270 lat, a być może nawet 500. Niektóre badania sugerują, że rośnie on bardzo powoli, mniej niż centymetr rocznie.

Siła nacisku szczęk była wielokrotnie mierzona przez naukowców z bezpiecznego poziomu biurka. Symulacja komputerowa z 2008 r. pozwoliła oszacować, że wielki żarłacz biały, o długości 6,5 metra może zacisnąć szczęki z siłą 1,83 tony/cm kw. Jak dotąd nie sprawdzono tego w naturalnych warunkach. Dla porównania człowiek wytwarza za pomocą zębów trzonowych nacisk 134 kg/cm kw.

Najdłuższy zmierzony szlak wędrówki oznakowanego żarłacza błękitnego to 6000 km.
W 2011 r. zespół naukowców umieścił nadajnik na skórze rekina wielorybiego, któremu nadano imię „Anna”. W ciągu następnych 841 dni nadajnik Anny wysyłał sygnał do satelity ARGOS za każdym razem, gdy przepływała w pobliżu powierzchni. To pozwoliło zespołowi śledzić jej ruchy na szlaku mierzącym 20 142 kilometrów. Niestety dane nie są pełne, ponieważ w trakcie tego procesu Anna zniknęła z pola widzenia na 235 dni.

• Rekiny odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowego i czystego środowiska. Żerując między innymi na zwierzętach chorych i padłych zapobiegają rozprzestrzenianiu się chorób i poprawiają pulę genów. Pomagają również uczynić oceany bardziej odpornymi na zmiany klimatyczne, a ich odchody dostarczają kluczowych składników odżywczych, co wspomaga rozwój fitoplanktonu. Dlaczego fitoplankton ma znaczenie? Wytwarza tlen, którym oddychamy!

• Żarłacze białe mają około pięciu rzędów zębów i jednocześnie mogą ich mieć nawet 300. Te zęby są nieustannie wymieniane, a żarłacze białe mogą wymienić ponad 20 000 zębów w ciągu swojego życia.

• Niektóre rekiny świecą w ciemności. Naukowcy odkryli niedawno trzy gatunki rekinów głębinowych, które świecą w ciemności. Uważa się, że bioluminescencja pomaga im znaleźć pożywienie, zwabić partnera i ukryć się przed drapieżnikami żerującymi poniżej – poprzez zlanie się z bladym światłem płynącym od powierzchni.

• Rekiny mogą pokonywać tysiące mil każdego roku. Niektóre gatunki rekinów każdego roku odbywają długie migracje między żerowiskami. Najdłuższa odnotowana migracja rekinów wielorybich to 19 000 km przez Ocean Spokojny, z okolic Panamy do obszaru na Filipinach.

• Rekiny występują w prawie każdym siedlisku oceanicznym. Rekiny można spotkać na tropikalnych rafach koralowych, w głębokim, ciemnym oceanie, na otwartym oceanie, a nawet pod lodem Arktyki.

• Niektóre rekiny są ciepłokrwiste, tak jak my. Podczas gdy większość rekinów jest zimnokrwistych, istnieje kilka gatunków, które są ciepłokrwiste: żarłacze białe, mako krótkopłetwe, mako długopłetwe, żarłacze śledziowe. Te rekiny mogą podnieść temperaturę powyżej temperatury wody, co pomaga im szybciej poruszać się podczas polowania.

• Rekiny mają różne typy osobowości. Jeśli spędziłeś dużo czasu nurkując z rekinami, bez wątpienia zdasz sobie z tego sprawę. Badania wykazały, że niektóre są towarzyskie, a inne płochliwe i ostrożne.

• Rekiny mają o 2 zmysły więcej niż ludzie. Oprócz posiadania tych samych 5 zmysłów co ludzie (zapach, smak, dotyk, wzrok i słuch), rekiny mają 2 dodatkowe zmysły. Potrafią wykrywać zmiany ciśnienia w wodzie za pomocą linii bocznej (rzędu receptorów biegnących od pyska do ogona), co pomaga im polować, ukrywać się przed drapieżnikami i nawigować. Mają również system elektrorecepcji, tak zwane ampułki Lorenziniego umiejscowione na głowie i pysku. Wykrywają nawet najmniejsze pole elektryczne, takie jak to generowane przez skurcze mięśni ofiary.

• Rekiny istniały w naszych oceanach jeszcze przed dinozaurami. Rekiny żyją w oceanach od ponad 400 milionów lat! Rekiny Sevengill (zwane również rekinami perlonowymi) to jedne z najbardziej prymitywnych rekinów, które po raz pierwszy pojawiły się w naszych oceanach ponad 150 milionów lat temu. Możesz nurkować z nimi na Przylądku Zachodnim w RPA.

• Czy rekiny są ludożercami? Nie, rzadko atakują ludzi. Według International Shark Attack File (ISAF), w 2020 roku na całym świecie miało miejsce 57 niesprowokowanych ukąszeń rekinów, z których 10 było śmiertelnych. Na stronie ISAF znajdziecie kilka porównań dotyczących ryzyka ataku rekinów w porównaniu z innymi zagrożeniami, takimi jak uderzenia pioruna, dziury w piasku, ataki niedźwiedzi i uszkodzenia spowodowane sprzętem do majsterkowania…

• Rekiny mogą żyć ponad 400 lat. Naukowcy odkryli rekina grenlandzkiego, który ma około 400 lat, co czyni go najdłużej żyjącym kręgowcem znanym człowiekowi. Te ogromne rekiny są ślepymi, niesamowicie powolnymi pływakami.

• Każdego roku na świecie ginie około 100 milionów rekinów. Każdego roku zabija się je, głównie w celu handlu płetwami. Rekiny są również odławiane dla ich mięsa i oleju z wątroby, a wiele z nich zostaje przypadkowo złapanych w sieci.

• Trzysta gatunków rekinów i płaszczek jest zagrożonych wyginięciem. Rekiny i płaszczki znikają z oceanów w alarmującym tempie, a populacja rekinów i płaszczek oceanicznych spadła o 71 procent w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat. W sumie ponad 300 gatunków rekinów i płaszczek jest obecnie zagrożonych wyginięciem.

• Ale… nie jest za późno na ratowanie rekinów! Ludzie na całym świecie ciężko pracują, aby ratować rekiny, a Ty też możesz być częścią tego programu!

Oto, co możesz zrobić, aby pomóc chronić rekiny:

• informuj znajomych nurków o tym, dlaczego rekiny są ważne
• wspieraj organizacje zajmujące się ochroną rekinów
• zminimalizuj użycie plastiku.
• unikaj produktów zawierających składniki takie jak olej z wątroby rekina czy chrząstka rekina
• bądź odpowiedzialnym nurkiem, dołączając do ruchu SSI Blue Oceans
• spożywaj wyłącznie ryby i owoce morza pochodzące ze zrównoważonych połowów.

Opracowano na podstawie DiveSSI

Jeśli nurkowanie z rekinami pojawiło się (lub jest nadal obecne) na twojej liście życzeń, poniżej znajdziesz informacje, gdzie je znaleźć i jak je chronić.

Zanim jednak pojedziesz w takie miejsce – odrób zadanie. Dowiedz się jak najwięcej na temat obszaru i występujących tam gatunków. Pamiętaj, że nie wszystkie rekiny reagują w ten sam sposób. Ponadto zachowanie rekinów zawsze jest inne w ciągu dnia, a inne w nocy. Pogoda, występujące prądy i pora roku również mają na nie duży wpływ.

Nigdy nie nurkuj z nimi w pojedynkę i bez opieki znających lokalne warunki profesjonalistów. Pamiętaj, aby nie karmić rekinów i sprzeciwiać się takiemu pomysłowi, nawet za cenę tego, że ich nie zobaczysz.

Staraj się nie kosztować potraw z rekinów.

Weź udział w programach ochronnych, rozpowszechniaj je:
https://www.projectaware.org/sharks

The Top 5 Shark Conservation Groups

For worldwide shark protection

Szanuj rekiny i podziwiaj. Jest za co.

Egipt:

Najłatwiej dostępne, najbliższe (tylko 4 godziny lotu) a także najtańsze dla polskich nurków miejsce, w którym można podziwiać rekiny. Występują tu: rekiny młoty ( rafa Elphinstone, Dedalus, Tiran) rekiny szare rafowe (Brothers Island, Ras Mohammed, Dedalus, Habili Ali) i rekiny białopłetwe oceaniczne („white tipy” lub rekiny białoczuby) (Brothers Islands, Elphinstone, Dedalus), dużo rzadziej spotyka się kosogony i żarłacze jedwabiste. Częstym widokiem są natomiast kryjące się pod rafowymi nawisami i pod koralami stołowymi niewielkie rekiny białopłetwe rafowe.

Aby zanurkować z rekinami w Morzu Czerwonym, najlepiej wybrać safari na trasach: Złoty Trójkąt lub Top Północy.

Meksyk:

Okolice Playa del Carmen słyną z występowania rekinów tępogłowych czyli „bullsharków”, wody wokół Cozumel są doskonałym obszarem dla obserwacji rekinów wielorybich; Isla Guadalupe, to natomiast jedno z czterech miejsc na świecie do nurkowania z wielkimi żarłaczami białymi.

Soccorro:

To wyspa we wschodniej części Pacyfiku, ze względu na bardzo dużą ilość występujących tam gatunków pelagicznych nazywana potocznie meksykańskim Galapagos. Występują tu rekiny młoty, rekiny jedwabiste, żarłacze galapagoskie, white tipy, silver tipy i rekiny wielorybie.

Galapagos:

Wszystkie rodzaje rekinów; tu można zobaczyć między innymi rekiny młoty w stadach liczących setki sztuk, żarłacze galapagoskie, żarłacze jedwabiste, rekiny wielorybie.

Malediwy:

Rekiny wielorybie, rekiny pielęgniarze, rekiny tygrysie, żarłacze szare, żarłacze ludojady, black tipy. Wyjątkowo spektakularne są nurkowania nocne, w trakcie których rekiny żerują.

Sudan:

Rekiny szare rafowe, rekiny młoty, rekiny tygrysie, rekiny wielorybie, zwłaszcza na rafach Angarosh i Sanganeb.

Australia:

Żyje tu około 170 gatunków rekinów, od największego na świecie, rekina wielorybiego, do jednego z najmniejszych, rekina karłowatego.

Indonezja:

Rekiny wielorybie i rekiny rafowe zobaczymy z pewnością podczas nurkowania na Bali, Gorontalo i Raja Ampat, by wymienić tylko kilka. Raja Ampat słynie z rekinów chodzących i rekinów wobbegong. Te dwa gatunki żyją i polują w żyznym osadzie na dnie morza w pobliżu raf. Mogą pływać lub poruszać się po dnie, chodząc na płetwach piersiowych.

Mozambik:

Sezon na rekiny trwa tu przez cały rok, ale od października do marca panują najlepsze warunki dla obserwacji rekinów wielorybich.