Thistlegorm. 40 ciekawostek o najsłynniejszym wraku Morza Czerwonego

W październiku 2021 byliśmy na tym majestetycznym wraku w 80 lat po jego zatonięciu. Zwiedziliśmy pokłady, lokomotywy, pozowaliśmy przy działku przeciwlotniczym i znaleźliśmy żółwia ukrytego pod burtą. Poznaliśmy też jego historię.

Oto 40 faktów na 80. rocznicę zatonięcia Thistlegorma
(6 października 1941 roku)

Zapraszamy do wędrówki po Thistlegormie!

1) Został zbudowany przez Josepha L Thompsona & Sons w Sunderland.

2) Ochrzciła go pani Black, został zwodowany 9 kwietnia 1940 roku.

3) Kosztował 115 000 funtów.

4) Był własnością Albyn Line, założonej w 1901 roku przez Williama Blacka i Waltera B. Allana.

5) Albyn Line nazywała wszystkie swoje statki imieniem ostu, narodowego kwiatu Szkocji.

6) W latach 1901–1960 Albyn Line posiadała 18 statków „thistle”, od pierwszego Thistledhu, black thistle, do ostatniego, Thistleroy lub red thistle. Gorm to po gaelicku niebieski.

7) Statki Thistle zbudowane przez J L Thompson & Sons to: Thistelbrae (1928), Thistlegorm (1940), Thistledale (1941) i Thistlemuir (1941), a także późniejszy Thistledowne (1952) i Thistelroy (1960).
😎 SS Thistlegorm był sklasyfikowany jako uzbrojony frachtowiec, ważył 4900 ton i osiągał prędkość 10 węzłów.

9) Okręt był częścią konwoju 16 statków zmierzających do Aleksandrii, zaopatrujących brytyjską 8. Armię w Tobruku.

10) Ostatnie badania sugerują, że przewoził głównie zapasy dla RAF i prawdopodobnie było ich dość, aby założyć całe lotnisko.

Nurkowanie na Thistlegorm w 80. rocznicę zatonięcia

Autor filmu: Marek Borówka

11) Według admiralicji AFO 1524/41 uzbrojony był w 3-calową lekką armatę przeciwlotniczą i 4-calową armatę (z I wojny światowej) przykręconą do rufy okrętu.

12) Thistlegorm został zatopiony podczas niespodziewanego ataku pary bombowców Heinkel He-111 wysłanych z Kampfgeschwader (eskadra lotnicza) KG26 na Krecie. Bombowcom pierwotnie nakazano poszukiwanie i zatopienie RMS Queen Mary, królewskiego liniowca wycieczkowego przerobionego na statek wojskowy. Wracały do bazy na Krecie, ponieważ kończyło im się paliwo, gdy przypadkowo natknęły się na konwój.

13) Queen Mary, na której pokładzie było 1500 żołnierzy australijskich, uciekła bez szwanku.

14) To była czwarta podróż Thistlegorma.

15) Uważa się, że zrzucono dwie bomby, ale nie ma pewności, czy obie uderzyły w statek.

16) Co najmniej jedna z bomb trafiła 6 października o godz. 1.30 w 4 ładownię tuż za mostkiem.

17) Amunicja przechowywana w ładowni eksplodowała.

18) Czterech marynarzy i pięciu członków załogi działa Royal Navy zginęło w wybuchu. Thistlegorm jest grobem wojennym i należy na nim nurkować z szacunkiem. Marynarze, którzy ocaleli, zostali ewakuowani przez HMS Carlisle.

19) Członek załogi, Angus McLeavy, został odznaczony Krzyżem św. Jerzego za odwagę w ratowaniu kontuzjowanego strzelca. Przebiegł boso przez ogień i po rozgrzanym do czerwoności stalowym pokładzie, aby uratować swojego rodaka.

20) Rosalie Moller – kolejny wielki wrak Morza Czerwonego – został zatopiony trzy dni po Thistlegorm kilka mil dalej.

21) Lokomotywy parowe z ładunku pokładowego zostały dosłownie zdmuchnięte i leżą 30 m od wraku.

22) Po raz pierwszy Thistelgorm został „odkryty” w 1955 roku przez Jacques-Yves Cousteau. Jest prawdopodobne, że o położeniu wraku dowiedział się od miejscowych rybaków – regularnie cumowali do masztu.

23) Uważa się, że Cousteau ściął maszt, aby inni nie mogli znaleźć wraku.

24) Thistlegorm pojawił się w filmie dokumentalnym Cousteau „The Silent World” z 1956 roku oraz w wydaniu magazynu National Geographic z 1956 roku.

25) Raport National Geographic wyraźnie pokazuje, że dzwon statku jest na miejscu.

26) Dr Adel Taher, założyciel Hyperbaric Medical Center w Sharm, ponownie „odkrył” wrak na początku lat 90. z trzema przyjaciółmi i nurkował w nim w tajemnicy przez dwa lata, zanim inni poznali jego miejsce pobytu.

27) Większość ładunku pozostała na pokładzie – chociaż zniknęły zapasy medyczne.

28) Donoszono, że morfinę z wraku można było kupić na ulicznych targowiskach w Kairze wiele lat po ataku.

29) Ze wszystkich ciężarówek, które przewoził Thistlegorm, tylko jedna nadal ma kierownicę.

30) Birmingham Small Arms (BSA) wyprodukowało niektóre ze słynnych motocykli znalezionych na wraku, a także karabiny Lee Enfield 303.

31) Bezpieczniki do dużej amunicji były przechowywane osobno. Pociski nie wybuchną spontanicznie, ale prawdopodobnie lepiej nie uderzać w nie zbyt mocno.

32) Lokomotywy parowe LMS Stanier klasy 8 F ważyły 72 tony – 126 ton, jeśli uwzględnić wozy węglowe i wodne.

33) To, co często mylone jest z bocznymi wózkami motocyklowymi, to w rzeczywistości obudowy podwozia wózków akumulatorowych Lysanders i RAF używanych do zasilania samolotów.

34) Na pokładzie Thistlegorma znajdowało się ponad 100 motocykli. Na niższych poziomach znajdują się Nortony, a na górnym BSA.

35) Przez lata wrak był rabowany, a przedmioty regularnie pojawiały się w serwisie eBay – zabierano wszystko, od kompletnych motocykli po amunicję.

36) W 2007 r. Stowarzyszenie Ochrony i Ochrony Środowiska w Hurghadzie (HEPCA) zainstalowało 32 stałe boje cumownicze. W tym samym czasie wywiercili otwory we wraku, aby umożliwić ucieczkę uwięzionego powietrza.

37) Dzisiaj wszystkie łodzie nurkowe cumują bezpośrednio do wraku.

38) Renomowane centra nurkowe wymagają odbycia co najmniej 20 nurkowań i posiadania odpowiednika kwalifikacji PADI Advanced przed pozwoleniem na nurkowanie w Thistlegorm.

39) Wanna kapitana jest sławna, ale mało kto wie, że na mostku jest druga wanna. Dlaczego na mostku jest wanna? „Cała naprzód i gdzie jest moja gumowa kaczuszka!”

40) Trwa kampania mająca na celu zachowanie wraku – patrz http://www.savessthistlegorm.com/