Bugenvilla – Historia Prawdziwej Twardzielki
Chorwacki „chwast”, pięknie komponuje się z jasnymi, kamiennymi ścianami i błękitem nieba. Bugenvillę spotkacie tu na każdym patio, przy ścianach domów, we wszystkich zakątkach Hvaru.. Kaskada kwiatów upiększa fasady placyku przy restauracji Antika w Starim Gradzie. Bardzo fotogeniczne miejsce i wspaniała kuchnia!
Jak jednak to wspaniałe pnącze trafiło z Brazylii do Europy?
Współcześnie uważany za infantylny, intensywny róż Bugenvilli będzie dla nas pretekstem do opowiedzenia historii absolutnie niezwykłej kobiety.
Ale – jak zwykło się pisać w powieściach – nie uprzedzajmy wypadków…
W 1766 roku francuski statek L’Etoile pod dowództwem kapitana Louisa de Bougainville wyruszył w pierwszą wyprawę dookoła świata. Na jego pokładzie, wśród grona innych szacownych badaczy ( sam kapitan był matematykiem) znalazł się przyrodnik Philibert Commercon. Commercon został właśnie mianowany botanikiem króla Ludwika XVI i jako taki dołączył do grona odkrywców. Wraz z nim zaokrętował się lokaj i asystent naukowca – Jean Baré – wyjątkowo szczupły, drobny i obdarzony wysokim głosem. Załoga, nie dowierzając możliwości, że na pokładzie mogła znaleźć się – przynosząca statkowi pecha – kobieta, szybko uznała go za kastrata. Sam Baré nie wyprowadzał ich z błędu..
Pamiętajmy, że wciąż obowiązywało prawo z dnia 15 kwietnia 1689 r. zakazujące kobietom wchodzenia na pokład okrętów Royal Navy. Jean Baré pracował na równi z pozostałymi, zbierając i katalogując okazy, starannie pielęgnując szczepki. Często w niebezpiecznych warunkach. W Montevideo gdy statki ekspedycji czekały na korzystne wiatry Baré towarzyszył Commersonowi w najtrudniejszych ekspedycjach i zyskał miano
„beast of burden”. Oprócz zbierania roślin, kamieni i muszli, Baret pomagał pakować okazy i sporządzał notatki w następnych tygodniach, kiedy statki wpłynęły na Pacyfik.
Znalezione w Rio De Janeiro imponujące, różowe pnącze nazwał Bugenvillą na cześć dowódcy statku. Nic jednak nie uratowało pary naukowców przed demistyfikacją. Ekspedycja dotarła na Tahiti w kwietniu 1768 roku i tu właśnie załoga odkryła, że Baré w istocie jest kobietą. Wkrótce karnie wysadzono ich na ląd. Znaleźli się na niewielkiej francuskiej wyspie na Oceanie Indyjskim – Mauritiusie. Gubernator, stary znajomy Commersona, awanturnik, złodziej przypraw i botanik – Pierre Poivre pomagał im aż do śmierci botanika. Wkrótce patron został wezwany do Francji. Co zrobiła obrotna kobieta, pozostawiona bez środķów do życia na tropikalnej wyspie? Założyła w Port Luis… tawernę. Tam poznała swojego kolejnego towarzysza, Jean Dubernat, z którym w 1775 roku wróciła do Francji, przywożąc ze sobą 30 skrzyń z 5 000 gatunkami roślin, w tym 3 000 wcześniej nieznanych! W uznaniu zasług, Ministerstwo Morskie przyznało jej dożywotnią pensję.
„Jeanne Baré, w przebraniu, okrążyła kulę ziemską na jednym ze statków dowodzonych przez pana de Bougainville. Z wielką odwagą dzieliła pracę i niebezpieczeństwa ekspedycji. Pan de Bougainville odnosi się do tego z całym uznaniem … Jego lojalność była na tyle łaskawa, by zapewnić tej niezwykłej kobiecie emeryturę w wysokości dwustu liwrów rocznie z funduszu weteranów”.
Commerson nazwał wiele odkrytych przez siebie roślin imionami przyjaciół i znajomych. Podczas gdy ponad siedemdziesiąt gatunków zostało nazwanych na cześć Commersona, tylko jeden, Solanum baretiae, czci Baré…
Jeanne Baret – czasem pisana Baré lub Barret – (27 lipca 1740 – 5 sierpnia 1807) była członkiem wyprawy Louisa Antoine de Bougainville’a na statkach La Boudeuse i Étoile w latach 1766–1769. Baré jest uznawana za pierwszą kobietę, która ukończyła rejs dookoła świata. Pomimo skromnego życia spędzonego w cieniu swojego partnera, Jeanne jest dziś uznawana za czołową botaniczkę.
